PROJEKT USTAWY o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw
Szanowni Państwo,
informujemy, że w dniu 9 sierpnia 2024 r. został sporządzony projekt ustawy, który zakłada dokonanie nowelizacji w:
1. ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o świadczeniach”;
2. ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2024 r. poz. 799), zwanej dalej „ustawą o działalności leczniczej”;
3. ustawie z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2023 r. poz. 2465), zwanej dalej „ustawą o systemie informacji”; oraz ustawie z dnia 9 marca 2023 r. o Krajowej Sieci Onkologicznej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1208), zwanej dalej „ustawą o KSO”.
Kolejno skupimy się na omówieniu nowelizacji w poszczególnych ustawach.
Ad.1. Proponowana nowelizacja ustawy o świadczeniach wprowadza szereg istotnych zmian w zakresie organizacji i funkcjonowaniu systemu podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej (PSZ), której podstawowymi celami są:
· koncentracja świadczeń służąca poprawie wyników leczenia,
· racjonalizacja kosztów prowadzonej działalności podmiotów leczniczych, oraz
· racjonalizacja wydatków po stronie płatnika – Narodowego Funduszu Zdrowia (dalej jako: „NFZ”).
Najistotniejsza zmiana w strukturze PSZ polega na rezygnacji z definiowania 6 poziomów systemu i zaszeregowania świadczeniodawców do jednego z tych poziomów. W celu uproszczenia systemu zaproponowano kwalifikowanie do PSZ (bez wyodrębniania poziomów zabezpieczenia) wszystkich świadczeniodawców posiadających co najmniej jeden tzw. profil kwalifikujący. Za profil kwalifikujący proponuje się uznanie wszystkich profili w zakresie leczenia szpitalnego, realizowanych przez danego świadczeniodawcę na podstawie umowy z NFZ, której okres trwania wynosi co najmniej 2 ostatnie pełne lata kalendarzowe, w trybie hospitalizacji. Ponadto w przypadku profili zabiegowych dodatkowym kryterium kwalifikacji będzie określony minimalny udział świadczeń zabiegowych udzielonych w ramach umowy z NFZ, a w przypadku profilu położnictwo i ginekologia – minimalna liczba odebranych porodów. Takie rozwiązanie sprzyjać będzie koncentracji świadczeń zabiegowych, co w założeniu powinno przełożyć się na poprawę jakości opieki zdrowotnej.
Warto podkreślić, że dalszym ciągu, również w odniesieniu do zakresu leczenia szpitalnego, pozostaną w mocy regulacje przewidujące możliwość zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w trybie konkursowym.
Istotną zmianą sugerowaną w projekcie jest również uproszczenie i złagodzenie regulacji dotyczących włączania do zakresu umowy realizowanej w ramach PSZ, obok świadczeń w ramach profili kwalifikujących, również dodatkowych rodzajów świadczeń, tj. świadczeń:
1. realizowanych w ramach szpitalnego oddziału ratunkowego albo izby przyjęć;
2. z zakresu anestezjologii i intensywnej terapii lub anestezjologii i intensywnej terapii dla dzieci;
3. z zakresu chemioterapii lub chemioterapii – tryb leczenia jednego dnia;
4. z zakresu świadczeń wysokospecjalistycznych;
5. z zakresu rehabilitacji leczniczej, realizowanych w warunkach ośrodka lub oddziału dziennego lub stacjonarnych;
6. z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej realizowanych w poradniach przyszpitalnych;
7. w ramach programów lekowych;
8. objętych kompleksową opieką zdrowotną.
W odniesieniu do świadczeń wymienionych w pkt 1-4 warunkiem ich udzielania w PSZ będzie posiadanie umowy z NFZ obejmującej udzielanie takich świadczeń, ważnej w dniu kwalifikacji, natomiast w odniesieniu do świadczeń z zakresu rehabilitacji (pkt 5) – posiadanie umowy obejmującej udzielanie takich świadczeń, której okres trwania wynosi co najmniej 2 ostatnie pełne lata kalendarzowe. W przypadku świadczeń AOS (pkt 6) zachowano warunek, iż w ramach PSZ mogą być udzielane tylko porady specjalistyczne odpowiadające profilom kwalifikującym realizowanym przez świadczeniodawcę w tym systemie. Zrezygnowano natomiast z dotychczasowego warunku posiadania wcześniejszej umowy na dany zakres świadczeń AOS, co pozwoli na udzielanie omawianych świadczeń wszystkim podmiotom posiadającym odpowiedni profil szpitalny. W odniesieniu do świadczeń wymienionych w pkt 7-8 nie wprowadzono żadnego warunku.
W przepisach ustawy o świadczeniach, określających tryb kwalifikacji do PSZ, usunięto przepisy przewidujące nadzwyczajny tryb kwalifikacji świadczeniodawcy niespełniającego wszystkich warunków kwalifikacji. Pozostałe dostosowania w tych przepisach są bezpośrednią konsekwencją omówionych wyżej zmian w zakresie kwalifikacji oraz struktury PSZ.
Proponuje się wprowadzenie regulacji umożliwiającej, na wniosek świadczeniodawcy, dokonanie w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w ramach PSZ zmiany polegającej na zastąpieniu określonych profili kwalifikujących odpowiadającymi im profilami świadczeń realizowanymi w trybie hospitalizacji planowej albo leczenia jednego dnia.
Zaproponowano również nowy model kontraktowania świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w ramach PSZ, który zakłada obligatoryjność świadczeń udzielanych przez wszystkie szpitale udzielające świadczeń w ramach szpitalnego oddziału ratunkowego. Natomiast wszystkie pozostałe szpitale zakwalifikowane do omawianego systemu, udzielające świadczeń opieki zdrowotnej w izbie przyjęć, będą mogły udzielać tych świadczeń, w ramach PSZ. Wprowadzono także specjalne rozwiązanie dla szpitali pediatrycznych (tj. realizujących co najmniej dwie trzecie profili dziecięcych w ogólnej liczbie profili systemu zabezpieczenia), dające tym podmiotom możliwość udzielania świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej wyłącznie dzieciom.
Dodano jako element raport taryfikacyjny, czyli analizy brane pod uwagę przy kształtowaniu taryfy świadczeń, analizy wpływu taryfy na strukturę realizacji świadczeń, ze szczególnym uwzględnieniem zwiększenia udziału świadczeń udzielanych w trybie ambulatoryjnym.
Sugeruje się rozszerzenie katalogu zadań realizowanych przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji o prowadzenie analiz dotyczących kondycji ekonomicznej i jakości zarządzania podmiotów leczniczych oraz działań konsolidacyjnych i restrukturyzacyjnych podejmowanych przez te podmioty, w tym analiz dotyczących programów naprawczych samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Wprowadzono zmiany, w celu umożliwienia Agencji uzyskiwania od świadczeniodawców odpowiednich danych niezbędnych dla prowadzenia takich analiz.
Dodano zmianę związaną z wprowadzeniem nowego świadczenia gwarantowanego w zakresie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS), w postaci porady optometrysty, dla którego wymóg skierowania od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego nie znajduje uzasadnienia. Ponadto katalog świadczeń specjalistycznych udzielanych bez skierowania poszerzono o poradę psychologa, za czym przemawia w szczególności to, że skierowanie nie jest już obecnie wymagane m.in. w celu uzyskania porady psychiatry.
Doprecyzowano przepisy o wydawaniu opinii o celowości inwestycji, o której mowa w art. 95d ust. 1 ustawy o świadczeniach, poprzez uzupełnienie przepisów art. 136 i 139a ustawy o zastrzeżenie, że zawarty w nich wymóg przekładania opinii w sprawie oceny inwestycji nie ma zastosowania w przypadku złożenia przez świadczeniodawców odpowiedniego oświadczenia, potwierdzającego bezprzedmiotowość takiego wymogu.
Wprowadzono nowe rozwiązania dotyczące możliwych modyfikacji treści umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w ramach PSZ – w trakcie okresu kwalifikacji. Umożliwiono dokonanie w tej umowie, na wniosek świadczeniodawcy, zmiany polegającej na wykreśleniu danych profili kwalifikujących (czyli profili realizowanych w trybie pełnej hospitalizacji) i jednocześnie zawarcia ze świadczeniodawcą umowy obejmującej udzielanie świadczeń w ramach tych profili, realizowanych w trybie hospitalizacji planowej albo leczenia jednego dnia. Kolejno przewidziano możliwość wprowadzenia, na wniosek świadczeniodawcy, zmiany umowy polegającej na wykreśleniu danego profilu lub rodzaju świadczeń, jeżeli przyczyni się to do racjonalizacji struktury terytorialnej udzielania danych świadczeń opieki zdrowotnej poprzez ich konsolidację, przy zapewnieniu odpowiedniego dostępu do tych świadczeń. Na koniec wprowadzono możliwość dokonania w umowie, na wniosek świadczeniodawcy, zmiany polegającej na zastąpieniu udzielania świadczeń opieki zdrowotnej w szpitalnej izbie przyjęć na udzielanie świadczeń w szpitalnym oddziale ratunkowym albo zastąpieniu udzielania świadczeń opieki zdrowotnej w szpitalnym oddziale ratunkowym na udzielanie świadczeń w szpitalnej izbie przyjęć.
Ad.2. Projekt ustawy przewiduje możliwość tworzenia i prowadzenia samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (dalej jako: „SPZOZ”) również przez związki jednostek samorządu terytorialnego, jako podmioty tworzące, dzięki czemu jednostki samorządu będą mogły łączyć SPZOZ, co umożliwi tworzenie większych i bardziej efektywnych podmiotów leczniczych.
Konieczne jest skorygowanie i doprecyzowanie przepisów dotyczących sporządzania przez SPZOZ programów naprawczych, w których nastąpiła strata netto. Proponowane przepisy zakładają, że sporządzenie programu, poprzedzają analizy efektywności funkcjonowania i zarządzania, ekonomiczne, jakościowe, operacyjne, działalności leczniczej oraz działalności poszczególnych komórek organizacyjnych. Program ten ma uwzględniać obowiązek dostosowania działalności samodzielnego zakładu opieki zdrowotnej do regionalnych i krajowych potrzeb zdrowotnych i będzie zawierał co najmniej:
1. wyniki analizy efektywności funkcjonowania i zarządzania szpitalem, analizy ekonomiczne, analizy jakościowe, analizy operacyjne, analizę działalności leczniczej oraz działalności poszczególnych komórek organizacyjnych podmiotu;
2. ocenę podmiotu w zakresie dostosowania jego działalności do regionalnych i krajowych potrzeb zdrowotnych, a w przypadku, gdy działalność podmiotu jest niedostosowana do regionalnych i krajowych potrzeb zdrowotnych także planowane działania dostosowawcze;
3. propozycje oraz zakres współpracy z innymi podmiotami leczniczymi, w tym w przedmiocie koncentracji zasobów ludzkich, infrastruktury oraz współpracy w zakresie realizacji świadczeń zdrowotnych i połączenia medycznych innymi podmiotami leczniczymi, jeżeli jest przewidywana;
4. planowane przez podmiot działania mające na celu podniesienie jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych;
5. planowane przez podmiot działania mające na celu poprawę efektywności zarządzania w szczególności działania służące podniesieniu wiedzy i kompetencji jego kadry zarządzającej z zakresu zarządzania, procesów naprawczych i procesów restrukturyzacyjnych w podmiotach leczniczych;
6. planowane do wdrożenia działania optymalizacyjne mające na celu poprawę sytuacji ekonomiczno-finansowej podmiotu oraz prognozy przychodowe.
Ad.3. Zmiany w ustawie o KSO umożliwią wystawianie i obsługiwanie elektronicznej karty diagnostyki i leczenia onkologicznego (DILO) w ramach systemu Krajowej Sieci Onkologicznej. W projekcie przewidziano również możliwość wystawiania karty DILO w wersji papierowej do czasu pełnego wdrożenia karty DILO w wersji elektronicznej.
Projekt ustawy skierowano na 21-dniowe konsultacje publiczne.
Część zmian wejdzie w życie 14 dni po ogłoszeniu ustawy w Dzienniku Ustaw, niektóre od 1 stycznia 2025 r.